Arbeiderswoning bouwjaar ca. 1920 aan de Bronsveenlaan 69 Gemeentelijke Monument
Voormalige Arbeiderswoning / Keuterij gelegen in Bronsveen, een cultuurhistorisch waardevol buurtschap gelegen ten noordoosten van het lint van Oude Pekela. Bronsveen is aan het einde van de negentiende eeuw ontstaan als een relatief late veenontginning met een afwijkend, kleinschalig karakter. Wellicht bestaat er een verband tussen de bouw van de woning en de Landarbeiderswet (1918). Deze wet maakte het mogelijk dat plattelandsbewoners zelf een stenen huis konden bouwen en grond konden pachten voor eigen aardappelen en groenten. De mogelijkheid werd geboden voordelig geld lenen wanneer ze zelf een tiende van de stichtingskosten financierden. De rest konden ze lenen van een vereniging en in dertig jaar aflossen.
De woning is omstreeks 1920 gebouwd in sobere, ambachtelijk-traditionele trant. Kenmerkend is de hoofdvorm, het zogeheten ‘krimpentype’ waarbij de zijgevel ter plaatse van de voorkamer inspringt, de ‘krimp’. Dit streekeigen type is verwant aan het Oldambtster boerderijtype en kwam veelvuldig voor. Tegenwoordig zijn nog gaaf bewaard gebleven voorbeelden zeldzaam geworden doordat vele andere woningen zijn vernieuwd of fors uitgebouwd.
Eenvoudige, voormalige Arbeiderswoning / Keuterij met aan elke zijde een krimp. De woning is opgetrokken in rode Groninger baksteen en gedekt door een zadeldak met pannen. De entree bevindt zich in de rechter krimp. De voorgevel, uitgevoerd met topgevel en gemetselde schoorsteen, bevat twee vensters waarboven twee zoldervensters. De woning is voorzien van nieuwe windveren.
De Watertoren aan de Winschoterweg 12 Rijksmonument
bouw 1938
De watertoren in Oude Pekela is ontworpen door architect H.F. Mertens en is gebouwd in 1938. De watertoren heeft een hoogte van 48 meter en één waterreservoir van 1000 m³.
Mertens ontwierp ook de watertorens in Bilthoven (1926), Soest (1926) en Stadskanaal (1935). Hij baseerde zich in zijn ontwerp op werk uit 1912 van Michel de Klerk.
De toren staat aan de noordzijde van de Winschoterweg. De toren is gebouwd omdat het pompstation in Onnen niet altijd de benodigde druk kon leveren. De watertoren is inmiddels een rijksmonument, sinds 2008 niet meer in gebruik bij het Waterbedrijf Groningen en in 2013 in de verkoop gezet. In 2014 werd de toren verkocht aan een vastgoedhandelaar, waarna in 2016 een particulier het gebouw als woning kocht.
Watertoren gebouwd in 1938 in opdracht van de N.V. Waterleidingmaatschappij voor de provincie Groningen (Waprog). De uitvoering van de toren was gegund aan de firma J. Haitsma, Gewapend Betonbouw uit Harlingen. Als esthetisch adviseur werd ir. H.F. Mertens uit Bilthoven aangetrokken, die het ontwerp maakte. Voor de betonnen draagconstructie en het reservoir was het waterleidingbedrijf zelf verantwoordelijk. De watertoren was nodig omdat de afstand tussen de regio Pekela en het pompstation in Onnen te groot was om voldoende druk op het leidingnet te houden. Tevens werd een watertoren gebouwd in Stadskanaal; deze kwam in 1935/36 al gereed, eveneens naar een ontwerp van ir. H.F. Mertens.
De toren in Oude Pekela, die is vormgegeven in een Zakelijk Expressionistische stijl, is 48 meter hoog en is uitgerust met een vlakbodemreservoir van gewapend beton met een inhoud van 1.000.000 liter. De watertoren is nog steeds bij de WAPROG in gebruik, zij het niet meer in zijn oorspronkelijke functie. Het reservoir wordt nu als voorraadvat gebruikt.
De watertoren is markant gelegen aan de Winschoterweg op een halfrond perceel dat deels is omhaagd. Het terrein is een meter opgehoogd met zand dat gewonnen werd door het uitgraven van een ovaal-vormige Vijver tussen de toren en de Winschoterweg. De vijver diende om het drinkwater op te vangen bij het leeglopen of overlopen van het reservoir. Aan weerszijden van de vijver bevinden zich twee Toegangshekken, elk bestaande uit twee rechthoekige gemetselde pijlers waartussen dubbele stalen deuren waarin grafisch de initialen WPG zijn verwerkt. Een halfrond toegangspad van klinkers met aan weerszijden rododendrons verschaft toegang tot de watertoren. Rond de toren loopt een pad met aan de achterzijde beuken.
Watertoren bestaande uit een draagconstructie van gewapend beton, een betonnen vlakbodemreservoir en een ommanteling van een licht gesinterde rode baksteen. De negen verdiepingen tellende watertoren is opgetrokken op een achthoekige plattegrond; de eerste zes verdiepingen hebben halfronde naar binnen gebogen gevelwanden; de zesde en zevende verdieping waarin het reservoir, en de kleinere achtste verdieping zijn rond en worden gedragen door betonnen kolommen die aan de buitenzijde worden geaccentueerd door de scherpe hoeken van de gevelwanden, afgedekt met Silezich natuursteen, en die deels doorlopen in de ronde gevel van het reservoir. De watertoren wordt gedekt door een rond plat dak met tegelvloer en heeft een gemetselde borstwering afgedekt met granito waarop een hekwerk van ijzeren profielen. Op het dak een ijzeren mangat, een gemetselde schoorsteen, een ijzeren windveer annex bliksemafleider rustend op een ronde bol van granito en een houten vlaggenmast.
De gevels worden geleed door staande stalen vensters met een onderdorpel van granito. Aan elke zijde op de begane grond een twintigruits venster, op de eerste, tweede en derde verdieping een vierruits venster, op de vierde verdieping een rond venster met stalen roedenverdeling, op de vijfde verdieping een vierruits venster, in het reservoirgedeelte (zesde en zevende verdieping) een vierruits en een drieruits venster, op de achtste verdieping een staand tweeruits venster.
De entree in portiek bevindt zich aan de westzijde en bestaat uit dubbele stalen deuren met bovenlicht met ijzeren roedenverdeling. Voor de entree een segmentboog-vormige stoep van granito. Aan de linkerzijde van de entree een staand tweeruits venster; aan de rechterzijde een gevelsteen van granito waarop staat geschreven `De eerste steen gelegd door R.C. de Glee-Heyting 2 juli 1937′, waaronder in baksteen gekrast 2.7.’37.
In het Interieur zijn ondermeer van belang: de binnenwanden opgetrokken in een decoratief gemetseld groot formaat gele baksteen, de negen betonnen kolommen met afgeschuinde hoeken die het vlakbodemreservoir dragen, het betonnen vlakbodemreservoir, de betonnen vloeren, de stalen trappen met treden van staalplaat en leuningen van ronde profielen, bij de entree de plaquette waarop staat geschreven `Aangeboden door Het Groene Kruis te Oude Pekela 25 juni 1938′, de vijf pompen van machinefabriek Stork, de compressor en de twee ijzeren mangaten.
De Villa “Elsa” aan de Feiko Clockstraat 31 Rijksmonument
Villa, genaamd Villa Elsa, gebouwd in 1906 in opdracht van W. Dethmers sr. (handelaar) in een Overgangsarchitectuur waarin Art Nouveau elementen zijn te herkennen.
In de jaren twintig werd de indeling van het interieur deels gewijzigd, werd in de bovenlichten deels nieuw glas-in-lood geplaatst en kreeg de hal een nieuwe bordestrap. Ook zijn in de loop der tijd van enkele dubbele balkondeuren één deur gemaakt. De garage annex berging (1985) met carport (1992) gelegen aan de linkerzijde van de woning komen wegens te geringe ouderdom niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking.
De villa is prominent gelegen op een ruim rechthoekig perceel aan het lint langs het Pekeler Hoofddiep op de hoek van de F. Clockstraat en de Winschoterweg. Het perceel wordt van de openbare weg gescheiden door een eenvoudige uit omstreeks 1906 stammende Erfafscheiding die bestaat uit een laag bruinbakstenen muurtje afgedekt met ezelsrug.
De entree aan de oostzijde wordt gemarkeerd door twee vierkante gemetselde pijlers afgedekt met natuursteen, in de gevelsteen in de linker pijler `Villa’ en in de rechter `Elsa’; tussen de pijlers een tweedelig ijzeren hekwerk met Art Nouveau-motieven; aan de zuidzijde niet-originele pijlers.
Willem Dethmers, (Oude Pekela, 27 april 1888 – aldaar, 18 mei 1972) was een Pekelder industrieel. Dethmers was een zoon van de industrieel Willem Willems Dethmers en Antje Meijwes. Hij was gehuwd met Catharina Spaanstra, dochter van de goudsmid Lomme Spaanstra en Klaasje Spaanstra uit Groningen.
Dethmers bewoonde de in opdracht van zijn vader in 1906 op de hoek van de Feiko Clockstraat en de Winschoterweg in Oude Pekela gebouwde villa, genaamd Villa Elsa. Het echtpaar Dethmers-Spaanstra bleef kinderloos. Dethmers werd na zijn overlijden gecremeerd in Groningen.
De Unionbrug aan de Feiko Clockstraat Rijksmonument
Verbind de Feiko Clockstraat en de Hendrik Westerstraat.
IJzeren Ophaalbrug, genaamd Unionbrug, gebouwd in 1947 in opdracht van de Coöperatieve Cartonfabriek `Union’ G.A.. De brug kwam in de plaats van een oude draaibrug, die door oorlogshandelingen was vernield.
De brug is opgebouwd uit twee vrijstaande hameistijlen (Amsterdamse type). Dit type werd na 1900 toegepast omdat de brugbreedte onder invloed van het autoverkeer moest worden vergroot.
Bijzonder aan deze brug zijn de raamwerkhameistijlen en het aangebouwde bedieningshuisje, zeldzaam in de provincie Groningen. Volgens een bordje in het bedieningshuisje is de brug `gereviseerd en geconserveerd in september 1971′.
In 1981 is de brug door de gemeente overgenomen van Unica b.v..
De ophaalbrug is gelegen over het Pekeler Hoofddiep, ten noorden van het lint van Oude Pekela. Aan de zuidoostzijde van de brug ligt de Hendrik Westerstraat, aan de noordwestzijde de F. Clockstraat.
Gelaste ijzeren Ophaalbrug geconstrueerd van twee vrijstaande raamwerkhameistijlen in kokervorm, gelegen aan de zuidoostzijde, die rusten op betonnen landhoofden. Het val bestaat uit twee volwandige gelaste balanspriemen waartussen twee raamwerkdwarsliggers en vakwerk in V-patroon.
Het val wordt met I-profielen verbonden met het brugdek. Het brugdek is geasfalteerd en rust op ijzeren I-profielen. De leuningen aan weerszijden van de brug zijn opgebouwd uit diverse ijzeren profielen.
Het bedieningshuisje van plaatstaal onder plat dak op een betonnen onderbouw is gebouwd tegen de hameistijl aan de zuidzijde; houten deur waarin glas in de afgeschuinde zijde aan de noordwestzijde; vijf staande vensters. In het Interieur zijn ondermeer van belang: het ijzeren bedieningsmechanisme en de houten vloer.
Cartonfabriek “kappa Britannia”, de Pijp aan de Hendrik Westerstraat uit 2010
1992
Leegstaand Gebouw (voorheen Smurfit Kappa Attica B.V. en Cartonnage Fabriek Britannia) aan de Hendrik Westerstraat 59-60 Gemeentelijk Monument (Fabriekspijp 1913)
De Fabriekspijp van de voormalige strokartonfabriek Britannia is in 1913 gebouwd, als onderdeel van het fabriekscomplex dat in dat jaar in werking werd gesteld. Het complex ligt op de hoek van het Pekelder Hoofddiep, met de (nu gedempte) Britanniawijk. De fabriek is genoemd naar de belangrijkste afzetmarkt van het strokarton: Groot-Brittannië. De Pekela’s kenden vanaf het einde van de negentiende tot midden twintigste eeuw een grote industriële bloeiperiode. Naar verluidt zijn voorheen in totaal meer dan zestig fabriekspijpen aanwezig geweest in de Pekela’s. Daarvan zijn nog vier historische fabriekspijpen overgebleven, alle in Oude Pekela. In Oude Pekela was vooral de strokartonindustrie sterk vertegenwoordigd. Strokartonfabriek Britannia was de negende strokartonfabriek die in Oude Pekela werd gesticht en overtrof de andere fabrieken in grootte. Het initiatief voor de oprichting kwam van dhr. Elso Free. Free kwam oorspronkelijk uit Heisfelde bij Leer en vestigde zich in 1876 in Oude Pekela. Vanwege zijn betrokkenheid bij de bouw en bedrijfsvoering van de strokartonfabrieken Union, Free & Co, Britannia en Albion kan Free worden beschouwd als mede grondlegger van de kartonindustrie in Oude Pekela. De schoorsteen maakt deel uit van een complex van bedrijfsbebouwing dat uit verschillende periodes stamt als gevolg van bedrijfsuitbreiding en modernisering. Deze overige bebouwing valt buiten de aanwijzing. Na een proces van overname en fusie is de productie eind jaren negentig van de vorige eeuw beëindigd. De bedrijfspanden worden nu gebruikt voor opslag en in een deel is een sportschool gevestigd.
De Fabriekspijp heeft cirkelvormige plattegrond en is opgetrokken in een donkerrode, radiaal/baksteen, de schacht versmalt zich naar boven toe. De schoorsteen is voorzien van vele metalen trekbanden met schroeven. Deze metalen beugels (trekbanden)zijn veelal op regelmatige onderlinge afstand aangebracht om het metselwerk dat wordt blootgesteld aan hoge temperaturen bijeen te houden. Naar boven toe wordt deze tussenafstand kleiner. De schoorsteenkop is uitgevoerd met uitkragend metselwerk. In het metselwerk zijn zogeheten klimijzers aangebracht, rechthoekige metalen beugels die fungeren als ladder.
britannia 1913
draaibrug 1940
Draaibrug van Strokartonfabriek Britannia, 1940 Annotatie: Links de woning van Johannes Tuzee, Directeur van fabriek Britannia. De villa heeft de naam Pekelborg. De grote boerderij iets verderop was van landbouwer Cornelis Buzeman.
NV Strokartonfabriek Britannia te Oude Pekela, 1913 – 1965 De fabriek wordt later aangeduid als NV Carton- en Papierfabriek “Britannia” De fabriek werd opgericht in 1913.
Beëindiging – Britannia fuseerde in 1965 met De Kroon onder de naam NV Verenigde Papier- en Kartonfabrieken “Verpak”. In 1974 gingen de fabrieken van Verpak en de Carton- en Papierfabriek voorheen W.A. Scholten NV samen onder de naam Kappa.
Deze fabriek in Oude Pekela ging verder onder de naam Kappa Britannia. In 1977 werd Kappa opgenomen in het KNP-concern. In 1986 vond een herschikking binnen KNP-verband plaats.
Britannia en Scholten Sappemeer gingen samen verder gingen als 100% grafische bedrijven onder de naam Kappa Karton, terwijl De Kroon en Free verder gingen samen als KPN Kartonnages.
In 1993 fuseerden KNP, Buhrmann-Tetterode en VRG met elkaar. Britannia, Triton Karton Pekela (voorheen Ceres) en De Kroon gingen samen verder als Kappa Attica en Scholten Sappemeer en Beukema Hoogezand als Kappa Eskaboard.
Woonhuis “Lina” aan de Thorbeckelaan uit 2014 (Rijksmonument)
Woning “Lina” aan de Thorbeckelaan 5 Rijksmonument woning ca. 1930 (garage 1958)
Woonhuis gebouwd in de jaren dertig in opdracht van aannemer H? Dijkhuis. Het pand is gebouwd door de aannemers Dijkhuis en Geert Kuiper in een stijl waarin Amsterdamse School en Engelse landhuisstijl elementen zijn te herkennen.
De naam `Lina’ is afkomstig van de dochter van de opdrachtgever. De garage, gelegen links achter de woning, stamt uit 1958 en komt wegens te geringe ouderdom niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking.
Het pand is gelegen op een langwerpig perceel, dat deels is omhaagd. Het bouwen aan dit woonhuis begon in of rond 1930 en was rond 1940 afgerond.
Woonhuis met platte aanbouw aan de achterzijde. Het één verdieping hoge, deels onderkelderde woonhuis op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in rode baksteen op een trasraam van donker gesinterde baksteen; de voorgevel en zuidgevel zijn deels beschoten. Het pand wordt gedekt door een samengestelde kap waarop oranje Tuiles du Nord; gemetselde schoorsteen op de nok; overkragende houten goot, bij de platte aanbouw goot op decoratieve houten klossen; op het noordelijk dakvlak een beschoten dakkapel onder plat overkragend dak waarin een driedelig venster. De gevels worden geleed door liggende en staande vensters onder rollaag.
In de aankapping van het linker geveldeel van de voorgevel (oostzijde) een halfronde boog die toegang verleent tot de entree, waarvoor een twee treden hoge gemetselde stoep. Rechts van de aankapping een staand tweedelig venster waarboven in metalen letters de naam Lina. In het risalerende rechter geveldeel een liggend vijfdelig venster waarboven een staand driedelig drieruits venster.
In de zuidgevel, dat deels is doorgetrokken in het dakvlak, een staand tweedelig tweeruits venster, een staand drieruits venster, een keldervenster in een gemetselde koekoek waarboven twee staande drieruits vensters, een driedelig liggend venster en op de hoek een liggend tweedelig venster. De entree in portiek bevindt zich in de aankapping rechts in de zuidgevel, rustend op een gemetselde vierkante pijler. De entree bestaat uit een houten paneeldeur waarin glas waarvoor een gemetselde stoep en rechts een staand tweedelig venster; niet-originele tegelvloer; aan de linkerzijde van de aankapping een halfrond twaalfruits venster, aan de voorzijde een twaalfruits venster met aan de binnenzijde van het portiek een gemetselde bloembak.
In de achtergevel (westzijde) van de platte aanbouw een liggend tweeruits venster; aan de linkerzijde een liggend venster en aan de rechterzijde een niet-originele deur en een venster. In de achtergevel van het woonhuis een staand tweedelig drieruits venster.
In de noordgevel twee staande drieruits vensters en een staand tweedelig drieruits venster. In het Interueur zijn ondermeer van belang: de houten paneeldeuren, in de hal de houten trap met decoratieve dichte leuning, in de woonkamer de schouw van hout en bruine baksteen, in de keuken de houten kast en schouw.
Uitzicht op het Oorlogsmonument op de hoek Burg. v. Weringstraat en Thorbeckelaan
Het monument aan de Burgemeester van Weringstraat is opgericht ter herinnering aan alle medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. In de omgeving van waar nu het gedenkteken staat, zijn tijdens een bombardement op 24 september 1942 zeven mensen om het leven gekomen.
De bommen vielen in onder meer de Burg. van Weringstraat, de Dwarstraat en in het open veld. Vijf woningen werden totaal verwoest, en bij ongeveer 150 woningen ontstond schade.
Vorm en materiaal: Gemetselde gedenkmuur met een natuurstenen gedenkplaat. Het gedenkteken is 1 meter 60 hoog, 4 meter breed en 60 centimeter diep. Ontwerper: Van Wijk en Broos Architecten in 1949
Op de steen staat de volgende tekst: GEDENKT HEN DIE VIELEN IN DE STRIJD VOOR VRIJHEID EN RECHT 1940 – 1945
De Nationale Dodenherdenking, Nationale Herdenking of Dodenherdenking vindt jaarlijks in Nederland plaats op 4 mei, met onder andere twee minuten (vroeger een minuut) stilte om 20.00 uur. De landelijke herdenking is op de Dam in Amsterdam en wordt in de huidige vorm sinds 1988 georganiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Honderden andere comités organiseren tegelijkertijd plaatselijke herdenkingen.
Een dag later, op 5 mei, wordt de bevrijding van de Duitse bezetting (1940-1945) gevierd. De Indische gemeenschap houdt 15 augustus aan als bevrijdingsdag, vanwege de Japanse capitulatie in Nederlands-Indië op 15 augustus 1945.
Woning – vroeger Winkel/Woning van Grossierderij Beumee (1913) aan de Feiko Clockstraat 94 Gemeentelijk Monument
De winkel-woning maakt deel uit van de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing van Oude Pekela. Het pand is beeldbepalend gelegen in het lint van Oude Pekela naast een voormalig dubbel pakhuis. Het dubbele pakhuis is gebouwd rond 1810 in opdracht van tabaksfabrikant Beumee.
In 1913 werd de bestaande achttiende-eeuwse woning naast de pakhuizen ingrijpend verbouwd. Vermoedelijk zijn hierbij de bestaande fundamenten gebruikt en ook een deel van het opgaande metselwerk (bijvoorbeeld de linker zijgevel). Het pand deelt de rechter zijgevel met het naastgelegen pakhuis. In 1913 werd een verdieping toegevoegd en is de voorgevel vernieuwd, alsmede het gehele interieur. Aan de achterzijde werd het pand uitgebreid met een dienstvleugel, die in de jaren zestig is vervangen.De architecten van de plannen uit 1913 waren J. Siccama en zoon en de opdrachtgever was de firma G. Heeres en zoon, grossier. De architecten J. en G. Siccama bouwden voornamelijk in de omgeving van Wildervank. Het rechter deel van het pand diende als winkel en het linker gedeelte als woning. Vanuit deze combinatie van functies zijn de verschillende dakvormen te verklaren. De winkel en het pakhuis zijn aan de binnenzijde met elkaar verbonden.
De winkel-woning is ontworpen in rijke eclectische stijl. Kenmerkend voor deze architectuur is de toepassing van verschillende historiserende elementen, zoals de decoratieve bekroning van de topgevel met invloeden van het maniërisme.
De winkel-woning heeft een rechthoekige plattegrond en is verdeeld in twee functies; de winkel aan de rechter zijde en de woning aan de linker zijde. De functies worden visueel van elkaar gescheiden door verschillende kapvormen en de centraal gelegen entrees van de winkel en de woning. Het pand is opgetrokken uit donkerrode Groninger baksteen in kruisverband met verschillende elementen in natuursteen. De woning heeft een erker, voorzien van gebogen glas en bovenlichten voorzien van veelkleurig glas-in-lood, met daarboven een balkon en topgevel met decoratieve bekroning. De winkel is voorzien van een relatief forse dakgoot op klossen. Ook aan de achterzijde zijn nog (deels) oorspronkelijke raampartijen aanwezig, met name de roedevensters van het kantoor en de glaspui met bovenlichten voorzien van glas-in-lood in de voormalige achterkamer.
In het interieur is de oorspronkelijke indeling nog herkenbaar met centrale, royale hal met links de woonvertrekken en rechts de winkel met daarachter het kantoor. Met name in de hal en de winkelruimte zijn nog belangwekkende interieurelementen bewaard gebleven. In de hal de fraaie granitovloer en het stucplafond met vlakverdeling dat schuil ging achter een later plafond. Twee geëtste ruiten zijn later herplaatst in nieuwe binnendeuren. Verder zijn nog oorspronkelijke paneeldeuren aanwezig. In de winkel is het oude balkenplafond in het zicht en staan langs twee wanden nog de oorspronkelijke, en fraai gedecoreerde houten kasten. Ook de toonbank is nog aanwezig. Tussen de winkelruimte en het kantoor is een decoratieve glaswand met tussendeur aanwezig.
De pakhuizen waren van Heeres, tabak handelaar. Woonde later aan de overkant in het witte huis. Beumee had een grossierderij in dranken, en had een slijterij in dit pand.
Oldie 3-29
heeres
heeres
Winkel en pakhuizen van J.P.Beumee, grossier in levensmiddelen, wijnen en sterke drank.Vrachtschip met lading lost bij de pakhuizen van grossier Beumee.pakhuizen beumee
Woning (voorheen Waborg Bouwadvies en Projectontwikkeling) aan de Hendrik Westerstraat 115 Rijksmonument
Waborg – partner voor bouwadvies, bouwmanagement, technisch vastgoedbeheer en projectontwikkeling.
Daarvoor was deze woning de Hervormde Pastorie – De Hervormde pastorie van Oude Pekela, gebouwd in het midden van de 19e eeuw.
Deze pastorie is de opvolger van een pastorie die ten westen van en pal voor de Hervormde kerk van Oude Pekela stond en in 1846 werd afgebroken. In dezelfde vergadering waarin werd besloten de oude af te breken, besloten de kerkvoogden tot het weer opbouwen van een nieuwe pastorie met schuur.
Het bouwjaar van de in 1846 afgebroken pastorie is niet bekend. Van een pastorie van de Hervormde gemeente te Oude Pekela wordt voor het eerst melding gemaakt in 1665 toen de bisschoppelijke troepen van de bisschop van Münster, die op dat moment actief waren in het noorden van Nederland, schade toebrachten aan kerk en pastorie in Pekela.
De pastorie lag destijds in het Westerwoldse deel van Oude Pekela. In verband met hun veiligheid hadden de inwoners van het landschap Westerwolde in 1316 een verdrag met de bisschop van Münster gesloten. Men betaalde hoendergeld als belasting in ruil voor bescherming tegen vreemde overvallers. De inwoners beloofden uit ieder huis, waaruit rook opging, eeuwig en erfelijk, jaarlijks op St. Michiel (29 september) een hoen te betalen en hulp te verlenen bij oorlog. De bisschop daarentegen deed in ruil daarvoor de toezegging Westerwolde in zijn bescherming te nemen.
In 1807 meldde dominee Meurs, omdat de pastorie over maar liefst acht schoorstenen beschikte waarvoor hij belasting moest betalen, aan de bestuurders van de stad Groningen, (die eigenaar was van de pastorie) dat hij alle schoorstenen voor zijn huishouding niet nodig had. Hij stelde voor dat de stad voor vier van deze schoorstenen de betaling voor zijn rekening zou nemen omdat de pastorie mede diende tot huisvesting voor de Raadsgecommitteerden van de stad die elk jaar in Pekela op bezoek kwamen. De stadsregering besloot daarop dat in het vervolg vier schoorstenen ten laste van de predikant zouden komen en dat zij verder ging bezien of de andere vier misschien verwijderd konden worden.
Uit gezondheidsoverwegingen werden in 1882 de grachten rondom de tuin van de Hervormde pastorie gedempt, waarna daarop een hek werd geplaatst. In 1976 stuitten werkers, tijdens het graven van een rioolput in de pastorietuin, op een aantal plavuizen. Deze plavuizen, die op een diepte van 1.70 meter werden gevonden, zijn wellicht afkomstig van een keldervloer van de vroegere, in 1846 afgebroken, pastorie.
Molen De Onrust in Oude Pekela heeft donderdag 2 april 2024 nieuwe wieken gekregen. Net als bij een groot aantal molens in ons land verkeerden de wieken in slechte staat.
molen de onrust
‘Het gaat hartstikke mooi’, zegt Peter Immenga, een van de drie molenaars. ‘De eerste wiek zit al vast, de tweede wordt nu klaargemaakt om ‘m erin te laten zakken.’
In 1850 werd De Onrust in opdracht van dhr. Remke Bruggers als koren- en pelmolen gebouwd. Al sinds 1956 is de molen in eigendom van de gemeente Pekela en sinds 1969 is De Onrust aangewezen als beschermd monument. Tussentijds is de molen al meerdere malen opgeknapt, gerestaureerd en omgebouwd, bijvoorbeeld na een storm in 1869, de verandering naar stoomkorenmolen in 1895, het herstel van het boventafelement en kruiring in 1996 en het herstel van het ondertafelement en de draagbalken van de stellingzolder in 2014.
Landelijke controles na ongeluk in Nieuw-Scheemda De oude wieken waren af. Dat bleek na landelijke controles die werden ingesteld nadat in Nieuw-Scheemda van poldermolen De Dellen een wiek plotseling afbrak. De gemeente Pekela nam maatregelen: de molen werd vorig jaar april stilgezet en er kwam een herstelplan.
‘Dit is zulk mooi werk’ Molenmaker Molema in Heiligerlee maakte de nieuwe wieken. Met een grote hijskraan worden de oude roedes verwijderd en de nieuwe erop gezet. ‘De oudste kwam uit 1973. Qua roestvorming is het zo slecht en niet meer vertrouwd om mee te gaan draaien’, legt Immenga uit.
‘Vandaag is dé operatie. Het allerbelangrijkste van de molen wordt vervangen en dat maak je maar een keer in je molenaarsleven mee. Dit is wel kippenvel en dit is zulk mooi werk. Wij hopen over drie, vier weken weer te draaien. Dat wordt een heugelijke dag. En dan kunnen we de leerlingen weer ontvangen om te kunnen lessen. Dat is ook belangrijk’, glundert de molenaar.
De gemeentelijke molen die beheerd wordt door de molenwerkgroep Oost-Groningen krijgt momenteel ook een nieuw kleurtje. Beikes Schilderwacht in Winschoten schildert De Onrust weer in de originele kleuren donkergroen, wit, lichtblauw en rood.
De wieken zijn circa 21 meter lang. (foto: Arjan Brondijk)
img01
img02
img03
2021
2021
2021
2021
2021
2014
2014
2014
2010
2010
1992
Molen “de Onrust” gelegen in het Park Rijksmonument
De molen werd in 1850 als koren- en pelmolen gebouwd, van het pelwerk zijn alleen enkele restanten overgebleven. De molen is als sinds 1956 gemeentelijk eigendom eerst van de gemeente Oude Pekela, sinds de gemeentelijk herindeling van 1990 van de gemeente Pekela. De molen is enkele malen gerestaureerd en regelmatig op vrijwillige basis in bedrijf dankzij enkele vrijwillige molenaars, waaronder een instructrice van het Gilde van Vrijwillige Molenaars en haar leerlingen. De molen heeft vroeger zelfzwichting op een roede gehad, maar de 21 meter lange roeden zijn thans weer met het Oudhollands wieksysteem met zeilen uitgerust. De vangstok is beschilderd met prinsjeswerk.
Het was “De Klatter” uit 1817 van molenaar Koster, die iets zuidelijker dan “De Onrust” het veenkoloniale streekdorp sierde. In latere jaren had de molen zelfzwichting, evenals de meeste Groninger molens. Hij werd het slachtoffer van brand op 4 november 1938. Sindsdien bezit het dorp nog één molen; vroeger waren het er meer, waaronder ook een zaagmolen.
Monument voor verzetsstrijders voor het Gemeentehuis aan de Raadhuislaan 8
Voor het Gemeentehuis staat een monument ter herinnering aan de 16 Verzetstrijders uit Oude Pekela die tijdens de 2e Wereldoorlog om het leven zijn gekomen.
Herdachte groepen: Geallieerde militairen Ontwerper: Marten Grupstra Onthulling: 5 mei 2010 Vorm en materiaal : Het ‘bevrijdingsmonument’ in Oude Pekela (gemeente Pekela) is een bakstenen zuil waarop een metalen plateau is aangebracht. Op het plateau is een bronzen reliëf aangebracht dat in vogelvlucht de opmars van de bevrijders van de Pekela’s, de Belgen en de Polen, weergeeft. Op de rand van het plateau is een tekst uit het metaal gesneden.
De tekst op het monument luidt: 13 EN 14 APRIL 1945 BEVRIJDING VAN DE PEKELA’S
Het Bevrijdingsmonument in Oude Pekela herinnert aan de bevrijding van de Pekela’s op 13 en 14 april 1945 door de Eerste Poolse Pantserdivisie van generaal Stanisław Maczek en het Belgische SAS Regiment van majoor Edouard Blondeel.
Nederlands Hervormde Kerk protestantse gemeente aan de Hendrik Westerstraat 114 / Wedderweg Rijksmonument (Kerk en toren)
Herv. Kerk en toren op ruim Kerkhof. Langgerekt zaalgebouw gesticht in 1683 en in 1783 vergroot; torn uit 1804 die boven de nok van het kerkdak door afschuining van de hoeken beëindigd is om bekroond te worden door een sierlijk achtzijdig koepeltje.
In de kerk preekstoel met gedraaide hoekbalusters; bijbehorend achterschot en klankbord. Met ijzer beslagen offerblok. Compleet bijeen behorend meubilair van paneelwerk met gesneden lijsten. Van het doophek is nog slechts een gedeelte over met vier knoppen.
Gedenksteen voor H. Wester. In de pastorietuin voetstuk (grafmonument ?) met de naam van de schoolopziener H. Wester.
Orgel in 1865 gemaakt door P. van Oeckelen. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk circa 1580. Gerestaureerd door de Fa. Koek te Midwolda en van een electrische opwinding voorzien.
Aan de toren zit op een houten bord, schuin geplaatst in de hoek van de zijgevel, een zonnewijzer.
Joodse begraafplaats aan de Draijerswijk 14 Memorial Joods Monument
De restauratie van de Joodse begraafplaats in Oude Pekela is afgerond in 2014. Met het planten van een nieuwe beukenhaag, zette wethouder Jaap van Mannekes de kroon op het werk aan de begraafplaats.
Eerder werden grafzerken gerepareerd, de entree verhard en werd een informatiebord aangebracht. Voor het NIK was Willem Fokkens de organisator van deze opknapbeurt die met de gemeente en in overleg met vrijwilligers en omwonenden uit werd gevoerd.
De begraafplaats dateert van 1693. De oudste nog bestaande matsewa stamt uit 1808.
Omdat de begraafplaats in een dichte bebouwing ligt heeft de gemeente de bewoners uit de directe omgeving zoveel mogelijk bij de plannen betrokken.
Memorial Joods monument (zie foto “2021 – monument”) Ontwerper Firma de Weijs, onthulling 9 juli 1950
Het Joods monument herdenkt de joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en omgebracht.
Op de zuil staat de volgende tekst:
DE HERINNERING AAN DE BRAVE BLIJFT EEUWIG TER GEDACHTENIS AAN DE LEDEN DER JOODSE GEMEENTE TE PEKELA DIE DOOR DE BEZETTER ZIJN GEDEPORTEERD EN GEDOOD IN DE JAREN 1940-1945
Pastoorhuis naast de R.K. kerk aan de Feiko Clockstraat 228 Rijksmonument
Te rechterzijde aan de St. Willibrorduskerk aangebouwd de eveneens van 1896 daterende en door Nicolaas Molenaar ontworpen pastorie. Ook hier een terreinbegrenzing door een eenvoudig eind-19e-eeuws gietijzeren hek. In de rooilijn gelegen uit donkere baksteen opgetrokken twee lagen tellend gebouw onder met leien gedekte schilddaken. Sobere detaillering met onder andere T-vensters waarboven segmentvormige of halfronde boogvelden met siermetselwerk. Eenvoudige pastorie uit 1896 en eenvoudig eind-19e-eeuws gietijzeren hek van belang wegens hun relatie met de eveneens beschermde St. Willibrordus Kerk. Mechanisch torenuurwerk J. van de Kerkhof, Aarle-Rixtel.
De Sint-Willibrorduskerk aan de Feiko Clockstraat 228 Rijksmonument
De Sint-Willibrorduskerk is een rooms-katholieke kerk, ook wel genoemd de Roomse Toren, de toren is 65 meter hoog.
Naar ontwerp van Nicolaas Molenaar gebouwde in 1896 gewijde neogotische kruisbasiliek met 3/5 gesloten apsis en rechthoekige zijkapellen. Met leien gedekte toren. Toren met twee nissen aan iedere zijde, frontale en hoge naaldspits. Spitsboogvensters. Het terrein begrensd door een eenvoudig eind-19e-eeuws gietijzeren hek.
Karakteristiek in de lintbebouwing langs het Pekeler Hoofddiep gesitueerd en ten opzichte van de rooilijn teruggeplaatst, uit donkere baksteen opgetrokken gebouw, waarvan de plattegrond de dispositie weerspiegelt.
Het interieur is uitgevoerd in lichtere steensoorten: de bundelpijlers in helderrode steen met natuurstenen lijstkapitelen en hardstenen basementen; de ribben en gordelbogen in rode, de gewelfschelpen in gele baksteen; de muurvlakken zijn gepleisterd.
De vensters van koor en zijkapellen zijn kleurig beglaasd.
De neogotische inventaris – waaronder drie altaren in kalksteen, de preekstoel, heiligenbeelden en lichtarmaturen – uit het Utrechtse atelier Menegelberg – geheel intact.
Twee-klaviers orgel gebouwd door C.B. Adema en Zonen in 1888.
In 1896 gewijde neogotische kruisbasiliek van belang wegens haar karakteristieke ligging, haar architectonische vormgeving, haar inventaris-onderdelen en de eind-19e-eeuwse gietijzeren terreinbegrenzing.
Woning (voorheen Oude Directeurswoning van strokarton fabriek Albion) uit ca. 1922 aan de H. Hinderstraat 4 Gemeentelijke monument
De DIRECTEURSWONING maakt deel uit van de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing van Oude Pekela en is beeldbepalend gelegen aan het Pekelder Hoofddiep, nabij de Albionklap. De directeurswoning behoorde bij de naast en achtergelegen strokartonfabriek Albion. De woning werd gebouwd in circa 1922 voor de toenmalige directeur H.E. Robertus. Te oordelen naar de architectonische verwantschap met de Hendrik Westerschool is het pand waarschijnlijk ontworpen door gemeentearchitect G. Bödeker.
De woning is gebouwd met invloeden van de vernieuwingsstijl. Opvallend is de hoge plint van granieten keitjes (een element dat ook werd toegepast door J. Kruijer) en het gebruik van siermetselverbanden. Strokartonfabriek Albion werd in 1888 gesticht en sloot in 1967 haar deuren. In 1981 werd het gehele complex gesloopt, behalve de voormalige directeurswoning. In 1990 werd op de locatie van de voormalige strokartonfabriek een middelbare school gebouwd.
De DIRECTEURSWONING staat in het lint van Oude Pekela aan het Pekelder Hoofddiep. De woning heeft een T-vormige plattegrond en is opgebouwd uit twee bouwlagen en een kapverdieping. Aan de rechterzijde een balkon met gesmeed hekwerk. Het dak is uitgevoerd als samengesteld zadeldak met roodbruin verglaasde Verbeterde Hollandse pannen.
De woning is opgetrokken in donkerrode baksteen in kruisverband met een iets terugliggende vlakvolle voeg. De gevels zijn voorzien van een schuin lopende plint van granieten vierkante keitjes. De rollagen zijn uitgevoerd als zaagtand. De kleurstelling van de vensters lijkt nog oorspronkelijk, met donkergroen kozijnhout en (crème)wit raamhout.
Rond de woning bevindt zich een hek van smeedijzer en baksteen dat te oordelen naar de vormgeving en het materiaalgebruik deel uitmaakt van het ontwerp.
In het interieur is de indeling van de begane grond nog nagenoeg intact. Ook vele oorspronkelijke interieurelementen zijn nog aanwezig, met name in het tochtportaal en de centrale hal met bordestrap. Hier bevinden zich een portaaldeur met geëtst glas en een glas-in-lood venster ter plaatse van de trapopgang, paneeldeuren en de oorspronkelijke granito vloeren. In de keuken is nog de oorspronkelijke keukenschouw aanwezig.
De heer Drenth richtte in 1888 in Oude Pekela een strokartonfabriek op die hij de naam ‘Albion’ gaf.
Hervormde gemeente “Julianakapel” aan de H. Hindersstraat 20 Gemeentelijke Monument : Hervormde Kerk en Toren
De KERK maakt deel uit van de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing van Oude Pekela. Het gebouw werd in 1916 gerealiseerd door de plaatselijke aannemer W. Kuiper. De kerk werd gebouwd voor de hervormde evangelisatievereniging van Oude Pekela. De Vereniging voor Evangelisatie in- en ten bate van de Hervormde Kerk te Oude Pekela werd in 1906 gesticht en was ontstaan uit de splitsing van de Hervormde kerk in afzonderlijke stromingen.
De kerkelijke Hervormde Gemeente, binnen de Gereformeerde Bond, heeft zich uiteindelijk genoemd naar de Julianakapel. Voor de bouw van de kerk en de pastorie werd de plaatselijk aannemer W. Kuipers aangesteld. Het nieuwe kerkgebouw werd op 14 mei 1916 ingewijd.
Achter de kerkzaal bevindt zich de consistoriekamer, die opgenomen is in het totale volume met T-vormige grondslag. In 1918 was de naastgelegen pastorie gereed. Dit woonhuis is later gemoderniseerd en valt buiten de aanwijzing.
In 1931 werd de kerk voorzien van een orgel, gebouwd in 1883 door Roelf Meijer voor de Gereformeerde kerk te Siddeburen. Meijer was een orgelbouwer uit Veendam. Hij bouwde en onderhield orgels in de provincie Groningen. Van zijn hand is bijvoorbeeld ook het grote en beschermde orgel in de Margaretha Hardenbergkerk te Wildervank uit 1867.
Het orgel is in 1965 door Koch gerestaureerd. Een complete restauratie van de kerk is uitgevoerd in 2010. Hierbij is onder andere het dak vernieuwd, is vloerverwarming aangebracht en zijn vensters geïsoleerd, met behoud van de oorspronkelijke decoratieve, gietijzeren roedevensters.
Het KERKGEBOUW betreft een zaalkerk op rechthoekige grondslag. De kerk is opgetrokken uit rode Groninger baksteen en wordt afgesloten met een zadeldak. Boven de entree een toren / dakruiter met ingezwenkte spits op vierkante grondslag. Op de voorgevel de tekst ‘Julianakapel’ in wit geschilderde letters en oorspronkelijk ‘Ned. Herv. Evangelisatie’. De rondboogvensters zijn voorzien van decoratieve gietijzeren roedeverdeling met invloeden van eclecticisme / neogotiek.
In het interieur zijn van belang het tongewelf rustend op decoratieve houten consoles, de gehoute preekstoel met galmbord en daarboven een spitsboogvormige nis, daterend uit de bouwtijd. Het in 1931 in de kerk geplaatste historische kerkorgel uit 1883 staat op een orgeltribune tegenover de kansel. De kerk kent een teruggerooide ligging en wordt omsloten door een decoratief ijzeren hekwerk uit de bouwtijd.
Steenfabriek “Strating B.V.” aan de Gelmswijk 4 Gemeentelijke Monument : Fabriekspijp bouwjaar 1904
In 1855 werd er in Oude Pekela een steen- en dakpannenfabriekje begonnen door de heren Hilbrandie en Holtman. Door de ligging in de Groningse Veenkoloniën was turf als brandstof in ruime mate beschikbaar. De klei werd per kleipraam, via het riviertje de “Pekel A”, opgehaald uit de 10 km stroom-afwaarts gelegen Dollard Polders. Het goede net van waterwegen was ook uitermate geschikt voor het transport van stenen naar de bouwplaatsen.
In Oude Pekela staat momenteel de vijfde generatie Strating aan het roer bij Steenindustrie Strating in Ole Pekel. De rode draad door het gehele bedrijfsgeschiedenis is de klei afkomstig uit de Dollardpolders. De laatste 20 jaar wordt er ook klei gebruikt uit Nederlands oudste baksteengebied het Groningse Hogeland (Winsum-Middelstum). Deze kleien vormen de basis voor de zo typische Groningerrode strengpersstenen.
Steenindustrie Strating biedt iedere architect een bron van inspiratie. Met het uitgebreide assortiment bakstenen is elke creatieve oplossing mogelijk. Door continue het oor te luister te leggen in de markt worden de gesignaleerde behoeftes vertaald in telkens nieuwe assortimenten in structuur, formaat en kleur.
Onze stenen zijn leverbaar in een groot scala aan kleuren, texturen en formaten. Op verzoek kunnen er ook afwijkende kleuren, vormen, maten en modellen geleverd worden om individuele wensen in te kunnen vullen.
G. StratingSteenfabriek Strating in 1974 – Foto M.A. DoumaDe weg naar de fabriek toe heet nu Steenfabriekswijk. Linksboven de W.H. Bosgrastraat.Een schip met klei voor steenfabriek Strating, bij de Wedderwegbrug
heeft u meer info of oude foto’s van Steenfabriek “Strating B.V.”, dan kunt u een email sturen naar info@fotocollect.blog
Oldambtster Boerderij uit 1856 aan de H. Hindersstraat 97 Rijksmonument
Oldambtster boerderij en hek van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde, hij is volgens een gevelsteen gebouwd in 1856, en opgetrokken in een Ambachtelijk-traditionele stijl met Eclectische elementen. Sinds de bouw hebben er aan zowel interieur als exterieur enkele wijzigingen plaatsgevonden. Op het achtererf staat een nieuwe kapschuur die buiten de bescherming valt. De boerderij is kenmerkend gelegen aan de rustige zijde van het Pekelderhoofddiep. Links van de boerderij een oprijlaan met aan één zijde een boomsingel. Tot voor het jaar 2000 scheidde een ijzeren HEK met een beweegbaar deel, bestaande uit regels en stijlen die deels gebogen zijn en deels gietijzeren punten hebben, de voortuin van de openbare weg. Dit hek is inmiddels verwijderd. Aan de linkerzijgevel ter hoogte van de schuur is een restant van een soortgelijk hek te zien. Voor het pand staan twee monumentale rode beuken.
OLDAMBTSTER BOERDERIJ opgetrokken in een roodbruine baksteen op een trasraam van roodbruine klinkers. De boerderij met wolfdak heeft aan de zuidwestzijde twee krimpen en aan de noordoostzijde één krimp. Het voorhuis heeft op dak een zwart geglazuurde Hollandse pan en een gemetselde schoorsteen op de nok. Midden in de iets doorgetrokken voorgevel (noordwest) met kroonlijst met klossen, de hoofdentree. De entree bestaat uit een dubbele paneeldeur met spitsboogvormige deurlichten met smeedwerk in Art-Nouveau motief en een bovenlicht; een deels natuurstenen deels bakstenen stoep; houten pilasters met verdiept decoratief vlak en aan de voet natuurstenen gevelstenen met daarop: “A.J.v.C. 18” en “G.H.M. 56”. Boven de entree een houten balkon met houten hekje met opengewerkte neo-renaissance motieven en steunend op twee decoratieve consoles met leeuwenkop; naar het balkon openslaande deuren tussen houten pilasters. Pilasters, consoles met leeuwenkop en balkon zijn anno 2003 verwijderd teneinde deze te reconstrueren en terug te plaatsen. Aan weerszijden van de entree twee H-vensters, twee keldervensters en een tweeruits zaadvenster.In de noordoostgevel drie H-vensters en twee keldervensters; in de zuidwestgevel twee H-vensters, twee keldervensters en een vernieuwde deur met bovenlicht en gemetselde stoep met bordes met zwarte en witte tegels. Alle vensters hebben een strek en zijn in het voorhuis voorzien van dubbel glas.
Het SCHUUR gedeelte is gedekt deels met een zwart muldenpan en deels met een rode Hollandse pan en heeft op de nok een gemetselde schoorsteen en een houten piron. In de eerste krimp van de zuidwestgevel aan de noordwestzijde een H-venster met strek, en aan de zuidwestzijde een bakgoot, een H- en een T-venster met strek en houten persiennes. In de tweede krimp aan de noordwestzijde een smal H-venster en aan de zuidwestzijde twee negenruits schuifvensters, een houten deur, een dubbel tweeruits venster, zes getoogde ijzeren schuurvensters met decoratieve roedenverdeling en een w.c venster met diefijzer.
In de achtergevel muurankers, dubbele schuurdeuren met (later dichtgezet) bovenlicht en rollaag, dubbele deeldeuren met rollaag, drie getoogde ijzeren schuurvensters met decoratieve roedenverdeling, een getoogd houten schuurvenster en drie halfronde ijzeren zaadvensters met roedenverdeling.
In de krimp van de noordoostgevel, die deels opnieuw is opgetrokken, aan de noordwestzijde dubbele deeldeuren (niet origineel) en aan de noordoostzijde een aangesmeerd trasraam en acht getoogde ijzeren vierruits schuurvensters.
In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: in de gang de houten paneeldeuren en het balkenplafond; in de keuken de kastenwand en het balkenplafond; in de kamers voorzover aanwezig de houten blinden en de balkenplafonds.
Oldambtster boerderij
Aan het Pekelderhoofddiep gelegen, met een typerend bruggetje als toegang, ligt verscholen achter twee giganten van rode beuken een Oldambtster boerderij gelegen. En dat in de Veenkoloniën. De boerderij is zwaar vervallen maar is door twee ondernemers van de sloop gered. De ondernemers gaan de boerderij volledig herstellen en gaan er hun bedrijf in vestigen (januari 2017). Steffano is een meubelmakerij annex timmerbedrijf. De andere ondernemer, Everts Collectief, vestigt er zijn kantoor voor zijn bedrijf in de zorg. Zo wordt de karakteristieke boerderij niet alleen opgeknapt, maar geeft het ook twee ondernemers de ruimte om hun bedrijf door te ontwikkelen.
Garage Dijkhuizen aan de W.H. Bosgrastraat 138 Gemeentelijke Monument
Geschiedenis – Oude Pekela en garage Dijkhuizen aan de W.H. Bosgrastraat zijn eigenlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het bedrijf is al sinds 1895 in ons dorp gevestigd en is in 104 jaar tijd veranderd van een ambachtelijke smederij tot een moderne garage. Inmiddels wordt Dijkhuizen geleid door de vierde telg; de 43-jarige Henk Jan.
Klaas Dijkhuizen (Oude Pekela, 3 maart 1902 – aldaar, 19 jan. 1979) was een Pekelder heftruckfabrikant. Dijkhuizen was een zoon van de ijzersmid Jan Dijkhuizen en Harmke Sterrenberg. Hij was gehuwd met Antje Blaauw, dochter van de aannemer Geert Blaauw en Zwaantje Taai uit Zuidbroek.
Dijkhuizen was garagehouder en heftruckfabrikant te Oude Pekela. Hij was tevens lid van de vrijwillige brandweer in deze plaats. Wegens zijn bijzondere staat van dienst ontving hij op 24 december 1964 de erepenning van de gemeente Oude Pekela, met de daarbij behorende oorkonde. De naam van Dijkhuizen, die van 1921-1964 als chauffeur, pompbediende en monteur lid is geweest van de vrijwillige brandweer in zijn woonplaats, werd bijgeschreven in het ereboek van de gemeente.
Samen met zijn broer Jan Harm Dijkhuizen runde Klaas Dijkhuizen de smederij annex garagebedrijf Gebr. Dijkhuizen te Oude Pekela. Hierbij waren zij pioniers in hun tijd. Zij vonden uit en fabriceerden als een van de eersten boerenwagens met zgn. autobesturing. In de overgangstijd van paard naar trekker fabriceerden zij de zgn. autotrekker, een omgebouwde A-Ford waarbij een extra as werd toegepast om een enorme reductie te verkrijgen. Ook werd een twintigtal autotrekkers uitgerust met rupsbanden, een eigen ontwerp.
Het hoogtepunt werd bereikt door de fabricage van heftrucks, van onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog tot plm. 1968. Hierbij werden vanaf niets complete heftrucks gebouwd die aftrek vonden bij voornamelijk betonindustrieën in geheel Nederland. Er kan gerust gesteld worden dat de gebroeders Klaas en Jan Harm Dijkhuizen heftruckfabrikant waren. Al deze producten werden verkocht onder de merknaam DOP, hetgeen stond voor Dijkhuizen Oude Pekela.
Smederij – Onze historische rondgang begint in de smederij van Dijkhuizen, waar het dus allemaal begon. Tot de klandizie behoorden veel boeren, maar ook scheepswerven. Totdat de auto’s hun intrede deden en de smederij langzaam een andere functie kreeg. In 1920 werd op het terrein een showroom met woning gebouwd. Menig Pekelder heeft er de neus tegen het raam gedrukt om zich te vergapen aan een heuse Ford of een Indian motorfiets. En wie geen wagen had kon er één huren; voor trouwerij of begrafenis. Indien gewenst mét chauffeur.
Heftrucks – Door de motorisering had Dijkhuizen al een grote verandering doorgemaakt. Behalve rijwielen, automobielen en motoren werd er Shell-brandstof verkocht. Maar daar bleef het niet bij. Het smidsvak zat de familie nog steeds in het bloed en na de oorlog begon men ook met de productie van eigen vorkheftrucks en boerenkarren. Ook rolden uit de Pekelder garage tot trekker omgebouwde A-Ford’s, sommigen zelfs op heuse rupsbanden. Van die historie is veel bewaard gebleven, mede dankzij Henk Jan. Hij heeft inmiddels het nodige teruggekocht, zoals een nog steeds werkende trekker en vorkheftruck. “Om te bewaren voor het nageslacht. Zie je wat op die heftruck staat? DOP. Dat betekent dus Dijkhuizen Oude Pekela. Onze historie.”
