Fietsen vanuit Oude Pekela naar de Geselberg en weer terug
Foto’s genomen op 23 Augustus 2022
Film gemaakt op 24 Augustus 2022
Afstand: ± 23 Km
Gereden Tijd: ± 1 uur en 10 minuten
E-Bike – gemiddelde snelheid: 20 km/h
Landelijk over geharde wegen
Tussen Wedde en Wessinghuizen ligt een met bomen begroeid heuveltje, met de opmerkelijke naam Geeselberg. Op beschuldiging van hekserij werden hier aan het einde van de zestiende eeuw meer dan 20 personen gemarteld en daarna levend verbrand. Tegenwoordig houdt een gedenksteen de herinnering hieraan levend.
De naam ‘Geeselberg’ of ‘Gieselbaarg’ wijst er al op dat op de heuvel bij Wessinghuizen (Vlagtwedde) meer gruwelijks is gebeurd. Op deze plek heeft eeuwenlang een galg gestaan. Het verhaal gaat zelfs nog dat een boer het eikenhout daarvan terugvond en dit als deurposten gebruikte. Galgen waren echter in de zestiende eeuw niet zeldzaam. Wat de plek bijzonder maakt zijn de heksenverbrandingen in de periode tussen 1587 en 1597.
De drost die huisde in de Wedderborg hield nauwkeurig bij wie op de brandstapel het leven liet. Dankzij hem valt nog te achterhalen wat er is voorgevallen.
Begin mei 1587 begonnen de heksenvervolgingen. Drie vrouwen werden beschuldigd van hekserij. Zij ondergingen op 9 mei de waterproef en bleven waarschijnlijk drijven. In elk geval werden ze vervolgens twee dagen lang gemarteld door de beul van Farmsum. Daarna werden zij op 13 mei verbrand op de Geeselberg. Dat gebeurde in het openbaar, dus waarschijnlijk kwam er veel publiek naar de voorstelling. Hierbij waren enkele notabelen en geestelijken aanwezig die allemaal een onkostenvergoeding ontvingen. Ook de beul werd goed betaald voor zijn werk. De drost hield verder bij wat de richters en de beul aten en dronken. De nabestaanden van de veroordeelden draaiden voor al deze kosten op. Daarnaast moesten alle dorpsbewoners voor elke terechtgestelde persoon één turf afstaan.
Waterproef
De eerste heksenverbranding werd snel door een tweede gevolgd. Vier personen lieten deze keer, nog geen twee maanden later, het leven. Eén vrouw kwam er beter af. Na de waterproef en de martelingen hoefde zij slechts een boete te betalen. Twee jaar later was het helemaal goed raak. Tussen 11 en 27 september 1589 laaide het vuur maar liefst vier keer hoog op. Twaalf personen vonden de dood. Eén beschuldigde werd na de waterproef vrijgelaten. Anders dan de vorige keer waren er nu ook twee mannen bij. Een tweede verschil was dat er nu geen beul uit Farmsum maar uit de stad Groningen werd gehaald.
Hierna leken de heksenvervolgingen voorbij, maar acht jaar later kleurden de vlammen de hemel nog één keer rood. In 1596 werd het kind van de dominee van Blijham ziek en overleed. Kort daarop werd de ongeveer 80-jarige weduwe Alke Engels beschuldigd. Zij zou het kind een betoverde appel hebben gegeven. Een pijnlijk verhoor in de kerker van de Wedderborg zorgde dat ze alle beschuldigingen bekende. Zo verklaarde ze lid te zijn van een heksengenootschap. Ook had ze omgang met de duivel. Alke werd verbrand, samen met twee andere heksen.
Smartengeld
Hemcke Aaldriks kwam er beter af. Zij bekende na te zijn gemarteld dat ze Alke de vergiftigde appel had geleverd. Ook zij zou een heks zijn. Waar drie anderen werden verbrand, kreeg Hemcke slechts een hoge geldboete van 600 daalders opgelegd. Daarvan moest ze een fors deel direct betalen, de rest mocht later. Eenmaal thuis herriep ze haar bekentenis. Bovendien klaagde haar man de drost aan bij de hoofdmannenkamer en eiste smartengeld. De hoofdmannen schoven de zaak echter door naar drie rechtskundigen en deze… stelden de drost in het gelijk.
Na 1613 werden er in Nederland geen heksen meer verbrand. Wel vonden er op de Geeselberg nog terechtstellingen plaats. Vanaf 1795 mochten de ter dood gebrachten niet meer ten toon worden gesteld. Daarmee veranderde ook het aanzien van de executieplaats. De laatste openbare terechtstelling in de provincie Groningen vond plaats in 1851, op de Grote Markt in de stad.
Vandaag de dag is de Geeselberg nog duidelijk herkenbaar in het landschap. Tussen Wedde en Wessinghuizen is het heuveltje tegenwoordig begroeid met bomen. Dat was toen er nog terechtstellingen plaatsvonden nog niet het geval. De lijken moesten immers als afschrikking dienen en dus goed zichtbaar zijn. Bij archeologisch onderzoek werd in 2008 nog een verbrand stukje schedel gevonden. Hoogstwaarschijnlijk van een van de verbrande ‘heksen’.
Routebeschrijving:
rechtdoor via de Feiko Clockstraat
rechtdoor via de Feiko Clockstraat
rechts zie je de Unionbrug en Fieten Olie tankstation
rechtsaf over de Freebrug
rechtdoor via de Hendrik Westerstraat
hier rechtdoor richting Blijham
en Hendrik Westerstraat, rechtdoor via route 8
rechtsaf via de Turfweg richting Blijham
Bezichtigen:
12: Camperpark Turfstee aan de Turfweg 28, Blijham
website: http://www.turfstee.nl/nl/
13: Zicht over Sloot, links liggend naast de Camperpark Turfstee aan de Turfweg
14: Grens stenen wapenplaat Westerwolde aan de Turfweg
rechtsaf via de Tjabbesstreek
17 en 18: Rechtdoor via de Tjabbesstreek
hier rechtdoor via de Tjabbesstreek richting Blijham
hier rechtdoor
22 en 23: Rechtdoor via de Tjabbesstreek (Tjabbesoord)
rechtsaf via de Kentersweg richting Blijham
op de kruising Kentersweg en Tjabbesstreek
Bezichtigen:
zicht over een klein sloot aan de linkerkant Kentersweg
28 en 29: Bewegwijzeringsborden op de kruising Kentersweg en Bouwteweg
(de Bouwte), hier rechtdoor richting Blijham via de Kentersweg
Bezichtigen:
32: Loon- en Transportbedrijf, Groenrecycling v.d. Wal
en Composteerinrichting `Barkelazwet´ aan de Kentersweg, Blijham
Website: https://www.vanderwalblijham.nl/
rechtsaf via de Driepoldersweg
kruising Driepoldersweg en Louwdijk en Kentersweg
rechtdoor via de Driepoldersweg, route 66
36, 37, 38 en 39: Rechtdoor over de Driepoldersweg
Bezichtigen:
40: Uitzicht over het landelijk omgeving
41 en 42: Uitzicht over sloot, links en recht liggend aan de Driepoldersweg
43: Uitzicht over het landelijk omgeving
Bezichtigen:
Link: https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/boeren-kiezen-voor-houten-windmolen
rechtdoor via de Driepoldersweg
rechtdoor via de Driepoldersweg, route 63
48 en 49: Knooppunt 7 op de kruising Driepoldersweg en Oerdeweg
50, 51 en 52: Rechtdoor via de Driepoldersweg
53 en 54: Op de kruising Driepoldersweg en Weverslaan,
sla hier linksaf op de Weverslaan richting Wedde
56 en 57: Op de kruising Hoornderweg en Weverslaan,
rechtsaf op de Fietspad via de Hoornderweg, richting Wedde
rechtdoor op het fietspad via de Hoornderweg richting Wedde
rechtdoor via de Hoornderweg, route 28
hier rechtsaf via de Kempkebosweg richting Wessinghuizen
65 en 66: Bewegwijzeringsborden op de kruising Kempkebosweg en Hoornderweg,
hier rechtsaf via de Kempkebosweg richting Wessinghuizen
Bezichtigen:
67 en 68: Grote Kei en Gedenksteen familiedag Haselhoff 1991,
op de kruising Kempkebosweg en Hoornderweg
Website: https://www.haselhoffstichting.nl/familiedagen
Bezichtigen:
70, 71, 72, 73, 74: Poldergemaal “Poale” links liggend aan de Kempkebosweg
Link: https://gemalen.nl/gemaal_detail.asp?gem_id=45Poale
75 en 76: Rechtdoor via de Kempkebosweg
Bezichtigen:
77,78,79,80,81,82: Artphy – Zwanenkring door Derk den Boer
Website: https://www.artphy.nl/2022/02/20/zwanenkring/
83 en 84: Artphy – Dialoog door Hugo Duchchateau
Website: https://www.artphy.nl/2021/08/18/dialoog-van-hugo-duchateau/
Bezichtigen:
86 en 87: Artphy – sculptuur “1495” door Peter Vink
Website: https://www.artphy.nl/2022/05/20/nieuw-in-de-artphy-collectie-1495-van-peter-vink/
88 en 89: Start Wandelroutes
De Aa-Ommetjes zijn vijf rondwandelingen van 4 – 8 kilometer lang, door het oude mozaïeklandschap van Westerwolde. Hier stromen beken zoals Ruiten Aa, Mussel Aa en Westerwoldse Aa, die door de eeuwen heen het landschap hebben gevormd.
90 en 91: Nog een stukje rechtdoor via de Kempkebosweg, dan linksaf
Bezichtigen:
Website: https://www.artphy.nl/
93 en 94: Kruising Veelerweg en Wessinghuizerweg en Kempkebosweg,
hier linksaf via de Veelerweg richting Veele
Bezichtigen:
95 en 96: Skyline van Wessinghuizen aan de Veelerweg
Link: http://www.essenenaas.nl/fotoboeken/4-skyline-van-wessinghuizen.html
Link: https://www.kunstpuntgroningen.nl/kunstopdracht/marketeken-op-driesprong-in-wessinghuizen/
Bezichtigen:
98 en 99 : Je komt over de Engelkensbrug in Wessinghuizen
Link: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wessinghuizen
Link: https://www.verenigingwesterwolde.nl/oude-fotos/de-oude-engelkensbrug-tussen-veele-en-wessinghuizen
100, 101, 102: Rechtdoor via de Veelerweg zie je aan jouw rechterkant, Ooievaarspalen
De ooievaar bekend van de eeuwenoude volksverhalen en voorstellingen als babydrager is een opvallende verschijning die steeds vaker te zien is. Een tijdje terug was hun populatie in het westen van Europa achteruit gegaan. Met de hulp van kant en klare ooievaarsnesten willen we meehelpen aan de opbouw van een levensvatbare en zelfstandige populatie. De basis van zo’n ooievaarsnest bestaat uit een stevig frame waarop het nest met wilgentenen wordt ingevlochten. Het ooievaarskoppel kan dit basisnest naar eigen zin verbouwen. Na verloop van tijd kan een nest wel 2,5m hoog worden. Het basisnest wordt op een acht meter hoge paal geplaats. Van nature uit maken ooievaars hun nest in hoge bomen op open terrein. Een dakrand of schoorsteen kan ook wel eens opgeëist worden.
103, 104, 105, 106: Eindje verder op de kruising Meiënweg en Veelerweg,
sla je links af met de bocht mee via de Meiënweg richting de Giezelbaarg
107 en 108: Rechtdoor via de Meiënweg
109 en 110: Op de kruising Meiënweg en Westerweg ga je rechtdoor, gereden vanaf de Westerweg dan ga je rechtsaf naar de Giezelbaarg
Bezichtigen:
111 en 112: Het heuveltje met bomen recht voor u is de Geselberg
114, 115, 116: Bankje en Gedenksteen ten herinnering van de Heksenverbranding
Link: https://www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/de-heksenverbrandingen-te-westerwolde
Link: https://www.rtvnoord.nl/nieuws/944626/de-heksen-van-westerwolde-verdienen-een-eerherstel
118, 119, 120: Rechtdoor terug via de Meiënweg
121 en 122: Rechtdoor via de Meiënweg,
vrij wandelen op wegen en paden (Westerwolde)
123, 124, 125: Op de kruising Meiënweg en Veelerweg,
hier sla je rechtsaf richting Wessinghuizen
129 en 130: Op de kruising Wessinghuizerweg en Kempkebosweg en Veelerweg,
ga je linksaf via de Wessinghuizerweg, richting Holte
131 en 132: Rechtdoor via de Wessinghuizerweg
Bezichtigen:
136, 137, 138: Op de kruising Streekweg en Wessinghuizerweg,
ga je de bocht mee naar rechts via de Streekweg, richting Holte
139 en 140: Rechtdoor via de Streekweg
Bezichtigen:
aan je rechterkant langs de streekweg
143 en 144: Op de kruispunt 1e Achterholtsweg en holte en Streekweg,
hier steek je over, rechtdoor via de 1e Achterholtsweg richting Pekela’s
145 en 146 en 147: Rechtdoor via de 1e Achterholtsweg
148 en 149: Rechtdoor via de Tangerveldweg
150 en 151: Op de kruising Borgesiusweg en Tangerveldweg,
hier sla je rechtsaf via de Borgesiusweg richting Pekela’s
Bezichtigen:
rechtdoor via de Borgesiusweg, route 6
159, 160 en 161: Op de kruising Borgesiusweg en Weverslaan,
hier ga je rechtdoor via de Borgesiusweg richting Pekela’s
Bezichtigen:
163 en 164: Uitzicht over Sloot, links en rechts liggend aan de Borgesiusweg
165 en 166: Rechtdoor via de Borgesiusweg
Bezichtigen:
167, 168, 169, 170: Witte waterlelies in sloot, Parkeerplaats en
ingang Dinopark Landgoed Tenaxx langs de Borgesiusweg
Website: https://familieparken-tenaxx.nl/
Bezichtigen:
Website: https://www.buitenvilladoen.nl/
hier sla je linksaf op het fietspad via de Wedderweg
linksaf via Wedderweg de Wedderweg, route 5
176 en 177: Rechtdoor via het fietspad langs de Wedderweg
rechtdoor op het fietspad via de Wedderweg
179 en 180: Fietsknooppunt 5 op de kruising Wedderweg en Ontsluitingsweg
Bezichtigen:
liggend langs de Ontsluitingsweg
182 en 183: Je komt nu in Oude Pekela, op de kruising de Akkers en Wedderweg,
hier sla je rechtsaf via de Akkers
Bezichtigen:
185: Uitzicht over veld, in de verte zie je de Watertoren en de Britannia Pijp,
186 en 187: Uitzicht over sloot, link en rechts liggend naast de Akkers,
188: Mobiele Telefoon Zendmast aan de linkerkant liggend van de Akkers
189 en 190: Op de kruising Britanniawijk en de Akkers,
sla hier linksaf via de Britanniawijk
191 en 192: Rechtdoor via de Britanniawijk
Bezichtigen:
193: Achterkant van de Britannia Fabriek met zicht op de Pijp
194: Bord “De Graankorrel”, de ingang aan je linkerkant via de Britanniawijk
Website: https://www.graankorrel.nl/
195, 196, 197: Rechtdoor via de Britanniawijk,
en aan het eind ga je rechtsaf via de Hendrik Westerstraat
sla rechtaf via de Hendrik Westerstraat
199 en 200: Klein stukje via de Hendrik Westerstraat,
dan sla je linksaf over de Britanniaklap Brug
Bezichtigen:
201 en 202: Zicht op de Britanniaklap Brug over het Pekelder Diep,
verbind de Hendrik Westerstraat en Feiko Clockstraat
Het Eindpunt van de Route