Dag: 28 februari 2024

---

De Watertoren aan de Winschoterweg 12
Rijksmonument

De watertoren in Oude Pekela is ontworpen door architect H.F. Mertens en is gebouwd in 1938. De watertoren heeft een hoogte van 48 meter en één waterreservoir van 1000 m³.

Mertens ontwierp ook de watertorens in Bilthoven (1926), Soest (1926) en Stadskanaal (1935). Hij baseerde zich in zijn ontwerp op werk uit 1912 van Michel de Klerk.

De toren staat aan de noordzijde van de Winschoterweg. De toren is gebouwd omdat het pompstation in Onnen niet altijd de benodigde druk kon leveren. De watertoren is inmiddels een rijksmonument, sinds 2008 niet meer in gebruik bij het Waterbedrijf Groningen en in 2013 in de verkoop gezet. In 2014 werd de toren verkocht aan een vastgoedhandelaar, waarna in 2016 een particulier het gebouw als woning kocht.

Watertoren gebouwd in 1938 in opdracht van de N.V. Waterleidingmaatschappij voor de provincie Groningen (Waprog). De uitvoering van de toren was gegund aan de firma J. Haitsma, Gewapend Betonbouw uit Harlingen. Als esthetisch adviseur werd
ir. H.F. Mertens uit Bilthoven aangetrokken, die het ontwerp maakte. Voor de betonnen draagconstructie en het reservoir was het waterleidingbedrijf zelf verantwoordelijk.
De watertoren was nodig omdat de afstand tussen de regio Pekela en het pompstation in Onnen te groot was om voldoende druk op het leidingnet te houden.
Tevens werd een watertoren gebouwd in Stadskanaal; deze kwam in 1935/36 al gereed, eveneens naar een ontwerp van ir. H.F. Mertens.

De toren in Oude Pekela, die is vormgegeven in een Zakelijk Expressionistische stijl, is 48 meter hoog en is uitgerust met een vlakbodemreservoir van gewapend beton met een inhoud van 1.000.000 liter. De watertoren is nog steeds bij de WAPROG
in gebruik, zij het niet meer in zijn oorspronkelijke functie.
Het reservoir wordt nu als voorraadvat gebruikt.

De watertoren is markant gelegen aan de Winschoterweg op een halfrond perceel dat deels is omhaagd. Het terrein is een meter opgehoogd met zand dat gewonnen werd door het uitgraven van een ovaal-vormige Vijver tussen de toren en de Winschoterweg. De vijver diende om het drinkwater op te vangen bij het leeglopen of overlopen van het reservoir. Aan weerszijden van de vijver bevinden zich twee Toegangshekken, elk bestaande uit twee rechthoekige gemetselde pijlers waartussen dubbele stalen deuren waarin grafisch de initialen WPG zijn verwerkt. Een halfrond toegangspad van klinkers met aan weerszijden rododendrons verschaft toegang tot de watertoren. Rond de toren loopt een pad met aan de achterzijde beuken.

Watertoren bestaande uit een draagconstructie van gewapend beton, een betonnen vlakbodemreservoir en een ommanteling van een licht gesinterde rode baksteen.
De negen verdiepingen tellende watertoren is opgetrokken op een achthoekige plattegrond; de eerste zes verdiepingen hebben halfronde naar binnen gebogen gevelwanden; de zesde en zevende verdieping waarin het reservoir, en de kleinere achtste verdieping zijn rond en worden gedragen door betonnen kolommen die
aan de buitenzijde worden geaccentueerd door de scherpe hoeken van de gevelwanden, afgedekt met Silezich natuursteen, en die deels doorlopen in de
ronde gevel van het reservoir. De watertoren wordt gedekt door een rond plat dak
met tegelvloer en heeft een gemetselde borstwering afgedekt met granito waarop
een hekwerk van ijzeren profielen. Op het dak een ijzeren mangat, een gemetselde schoorsteen, een ijzeren windveer annex bliksemafleider rustend op een ronde
bol van granito en een houten vlaggenmast.

De gevels worden geleed door staande stalen vensters met een onderdorpel van granito. Aan elke zijde op de begane grond een twintigruits venster, op de eerste, tweede en derde verdieping een vierruits venster, op de vierde verdieping een rond venster met stalen roedenverdeling, op de vijfde verdieping een vierruits venster, in het reservoirgedeelte (zesde en zevende verdieping) een vierruits en een drieruits venster, op de achtste verdieping een staand tweeruits venster.

De entree in portiek bevindt zich aan de westzijde en bestaat uit dubbele stalen deuren met bovenlicht met ijzeren roedenverdeling. Voor de entree een
segmentboog-vormige stoep van granito. Aan de linkerzijde van de entree
een staand tweeruits venster; aan de rechterzijde een gevelsteen van granito
waarop staat geschreven `De eerste steen gelegd door R.C. de Glee-Heyting
2 juli 1937′, waaronder in baksteen gekrast 2.7.’37.

In het Interieur zijn ondermeer van belang: de binnenwanden opgetrokken in een decoratief gemetseld groot formaat gele baksteen, de negen betonnen kolommen met afgeschuinde hoeken die het vlakbodemreservoir dragen, het betonnen vlakbodemreservoir, de betonnen vloeren, de stalen trappen met treden van staalplaat en leuningen van ronde profielen, bij de entree de plaquette waarop staat geschreven `Aangeboden door Het Groene Kruis te Oude Pekela 25 juni 1938′, de vijf pompen van machinefabriek Stork, de compressor en de twee ijzeren mangaten.

Link “Meedenaar Jan Hendriks koopt watertoren in Pekela om in te wonen 2016“ : https://www.menterwolde.info/nieuws/meeden/meedenaar-jan-hendriks-koopt-pekelder-watertoren-om-in-te-wonen/

Film “De meevlieger (deel7) Watertoren Oude Pekela 2016“ :
https://www.youtube.com/watch?v=TGR01-6y55o

Film “Open dag Watertoren Oude Pekela op Open Monumentendag 2016” :
https://www.youtube.com/watch?v=5ienmQ06PFA

---